Hipofiz bezi, alarm mesajını alır almaz derhal kendisinde depolanmış olan vazopressin adlı hormonu kan dolaşımına bol miktarda aktarmaya başlar. Vazopressin, kısa bir süre içinde böbreğe ulaşıp, böbrekte bulunan milyonlarca mikro kanalcığın çevresinde bulunan alıcılara kilitlenir. Bu kilitlenmeyle böbreğe “idrardaki su moleküllerini yakala” talimatı verilir. Bu talimat sonucu idrardaki su moleküllerinin büyük bir bölümü geri emilip tekrar kana karışır. Bunun sonucunda idrar miktarı azaltılarak vücuda su kazandırılması sağlanır.
Eğer fazla olan su miktarı ise mesela gereğinden fazla su içilmiş ise, bu defa mekanizma tam tersi şekilde işler. Kandaki su oranı artınca hipotalamusta bulunan algılayıcılar, vazopressin hormonunun salgılanmasını yavaşlatır. Vazopressin azalınca idrar sıvısı artar ve kandaki su miktarı normal düzeyine indirilir. Sıvı ve mineral dengesini kontrol eden bir diğer hormon da aldosterondur. Aldosteron, böbrek üstü bezlerden salgılanıp, böbreklere etki ederek sodyum ve potasyum elektrolitlerinin emilimini düzenler.
Sıcak havalarda, su kaybını en aza indirmek amacıyla aldesteron salımı artar. Salgılanan aldosteron, su ve sodyumun atılmasını azaltıp geri emilmesini artırır. Böylece vücudun çok su kaybetmesini engellemiş olur. Aldosteronun salgılanma mekanizmasını kontrol eden mekanizmaların başında kandaki sodyum miktarı gelir. Kandaki sodyum ve potasyum miktarlarındaki değişiklikler, anjiyotensin aldı bir başka hormonun salgılanmasına sebep olarak, aldosteron salgılanmasını tetikler. Aldosteron salgılanmasının gün boyu değişen bir ritmi vardır. Günlük üretimin %75’i sabah 04:00 ile 10:00 arasında olmaktadır. Aldosteron hormonunun eksik veya aşırı üretilmesi vücuttaki sıvı ve mineral dengesini bozmak suretiyle hayati sorunlara sebep olabilir.
Burak UĞURLU
Yorumlar
Yorum Gönder